De Amerikaanse president Donald Trump heeft Brazilië gedreigd met invoerheffingen tot wel 50 percent, na onvrede over de strafrechtelijke vervolging van zijn bondgenoot Jair Bolsonaro. Deze opvallende stap zet de grootste ‘reciproque’ tariefverhoging van 2025 in werking en biedt kritische juristen en bedrijven nieuwe argumenten in hun procedure tegen Trumps handelsbeleid.
Advocaten die in Washington procederen tegen de brede tarievenregeling op basis van de Internationale Noodsituatiewet (IEEPA) wijzen erop dat Trump hiermee ver buiten zijn wettelijke bevoegdheden lijkt te treden. Waar eerdere heffingen waren gemotiveerd met het bestrijden van ‘ongerechtvaardigde’ handelstekorten, richt deze maatregel zich nu expliciet op politieke wrok, stellen de tegenstanders. In een lopende zaak heeft een lagere rechter al geoordeeld dat Trump IEEPA niet mag gebruiken om vrijwel alle handelspartners te belasten, maar de tarieven blijven voorlopig van kracht totdat hoger beroep is afgerond.
Voor Brazilië, de op één na grootste afzetmarkt van de VS achter China, staat er veel op het spel. Hoewel Brazilië hoopt voor 1 Augustus een gunstiger akkoord te bereiken, lijkt die deadline gezien de omvangrijke claims door Trump onwaarschijnlijk. Ondertussen voeren bedrijven, van Japan tot de Europese Unie, onderhandelingen om hun tarieven alsnog te matigen.
Critici vrezen dat Trumps grillige tariefdreigingen het vertrouwen in de voorspelbaarheid van de wereldhandel ondermijnen. Zij waarschuwen dat handelsgeschillen zo steeds meer op de politieke agenda komen te staan in plaats van in handelsfora of rechtbanken. Tegelijkertijd speelt de Verenigde Staten een dubbele troef, enerzijds worden IEEPA-heffingen juridisch aangevochten, anderzijds werkt de administratie aan alternatieve maatregelen onder bestaande handelswetten om haar machtspositie te behouden.
Het geschil belooft nog lang voort te sudderen en zal naar alle waarschijnlijkheid tot aan het Hooggerechtshof worden uitgevochten. Voor exporterende ondernemers wereldwijd is duidelijk geworden dat handelsrisico’s voortaan niet alleen afhangen van economische tegenvallers, maar ook van geopolitieke sentimenten en juridische spelregels.
