Het onlangs ingediende strategisch rapport over Suriname’s olie en gasbeleid, opgesteld door het strategisch team voor oil & gas, presenteert zich als een gedetailleerde blauwdruk voor toekomstige nationale welvaart. De projecties spreken tot de verbeelding, een bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking van 38.000 tot 42.000 Amerikaanse dollar in 2050, een verdubbeling van de inkomens ten opzichte van vandaag, en een dienstensector die de ruggengraat vormt van een gediversifieerde economie. Maar achter deze indrukwekkende cijfers schuilt een ongemakkelijke waarheid, want de motor die deze transformatie moet aandrijven nl local content staat nog in de kinderschoenen en zonder duidelijk productieplan. Wat ook speelt is dat de meeste Surinaamse ondernemers het kapitaal niet hebben om te investeren in de zware certificeringen, technologieën en infrastructuur die vereist zijn om in de offshore-keten mee te draaien. Het gevaar is reëel dat zij straks niet als volwaardige partners in de groei deelnemen, maar gedegradeerd worden tot tweedehandse contractarbeiders, terwijl de grootste winsten elders worden geïncasseerd.
De analyse van het Strategisch Team laat zien dat de olie-inkomsten, die naar verwachting slechts vijftien tot twintig jaar pieken, het fundament moeten vormen voor nieuwe sectoren als agro-industrie, ICT, toerisme en hoogwaardige industrie. Maar de harde realiteit is dat veel van de benodigde infrastructuur, certificeringen en gespecialiseerde kennis vandaag nauwelijks aanwezig zijn. Gespecialiseerde offshore constructiepersoneel en technologische zakelijke diensten bestaan slechts in beperkte mate. Zonder forse en snelle capaciteitsopbouw dreigt het scenario waarin het gros van de lucratieve contracten naar buitenlandse partijen gaat, terwijl Surinaamse bedrijven achterblijven met onderaannemingswerk tegen lage marges.
Het rapport hanteert strakke uitgangspunten, een spaar- en stabilisatiefonds om inflatie te beteugelen, modernisering van de belastingdienst, douane en een onderwijsherziening die de curricula afstemt op de vraag van de private sector. Het verwijst naar de Wereldbank B-Ready-ranking, waar Suriname momenteel slecht presteert, als bewijs dat het ondernemersklimaat dringend hervormd moet worden. Maar zelfs met verbeterd beleid zullen ondernemers die nu geen toegang hebben tot financiering niet zullen mee liften. Het gevolg is een economie waarin buitenlandse spelers de waardeketen domineren en lokale bedrijven slechts de restcapaciteit opvullen.
De economische scenario’s zijn verhelderend en confronterend. Als we zo doorgaan en niet de skillset aanscherpen van de lokale ondernemers zou het betekenen dat het reëel inkomen in 2050 niet boven het niveau van 2019 uitkomt. Het meest optimistische dienstensector-scenario daarentegen belooft hogere inkomens, betere onderwijsniveaus en meer gelijkheid, maar vergt een totale investeringsomvang van 72 miljard dollar in 25 jaar tijd. Uit het Granmorgu-project komt daarvan minder dan een kwart beschikbaar, waardoor aanvullende olie en gasprojecten of buitenlandse kapitaalstromen onvermijdelijk zijn. Zonder toegang voor lokale ondernemers tot die nieuwe investeringsstromen, verandert de droom van een brede welvaartsdeling in een selectief winstfeest voor een handvol grote spelers.
Voor ondernemers ligt de sleutel in snelle positionering. Bedrijven moeten nu al ketenposities claimen, zich certificeren volgens internationale normen, en partnerschappen aangaan met buitenlandse spelers om technologie en kennis te absorberen. Maar zonder gerichte staatsgaranties en financieringsfondsen zal slechts een kleine elite in staat zijn deze stap te maken. De in het rapport benoemde groeipolen van Paramaribo/Wanica voor ICT en logistiek, Nickerie/Saramacca voor agro-industrie, en Moengo voor creatieve industrie en mijnbouw dreigen daardoor vooral buitenlandse hubs te worden, tenzij het financieringsprobleem voor Surinaamse ondernemers op korte termijn wordt opgelost.
Staatsolie kan hierin geen bijrol spelen. Als nationale operator moet het bedrijf niet alleen olie uit de bodem halen, maar ook de brug bouwen naar de post-olie economie. Dat betekent harde inkoopdoelstellingen voor lokale bedrijven, directe investeringen in sectoren buiten olie, en structurele financiering van kennis en opleidingscentra die de technische ruggengraat van de nieuwe economie vormen. Het bestaande Blue Wave-programma kan daarbij worden uitgebreid tot sectoroverstijgende investeringen, van datacenters tot agroverwerkingsinstallaties. Zonder dergelijke interventies wordt de belofte van “maximale lokale participatie” gereduceerd tot een slogan.
De dreiging van de Dutch Disease, waarbij olie-inkomsten de rest van de economie verstikken, hangt als een schaduw boven het plan. Het rapport stelt daarom voor om in de eerste jaren grootschalig onderhoud te plegen aan staatsgebouwen, scholen, ziekenhuizen en infrastructuur. Dit kan directe werkgelegenheid creëren, maar alleen als lokale bedrijven daadwerkelijk de contracten krijgen. Zonder die koppeling worden ook deze miljardenprojecten een export van kansen.
De cijfers in het strategisch rapport zijn ambitieus, maar niet zelfdragend. Zonder drastische verbeteringen in het ondernemersklimaat, keiharde koppeling van investeringen aan local content-doelstellingen, een actief financieringsbeleid voor Surinaamse bedrijven en een brede rol van Staatsolie als ontwikkelingsmotor, blijft de route naar 2050 een papieren werkelijkheid. De komende vijf jaar zullen cruciaal zijn, Surinaamse ondernemers moeten zich nu strategisch positioneren om mee te bouwen aan een duurzame post-olie-economie, anders verdwijnt deze historische kans in de rook van vertrekkende exporttankers, terwijl zij machteloos vanaf de zijlijn toekijken.
