In een gedurfde stap heeft de Democratische Republiek Congo (DRC) een nieuwe strategie ontvouwd om decennia van geweld in Oost-Congo te beëindigen. Door haar ongeëvenaarde minerale rijkdommen – kobalt, lithium en coltan – in te zetten als onderhandelingsmiddel, positioneert president Félix Tshisekedi de DRC als een proactieve speler in de mondiale geopolitiek. Het voorstel: toegang tot deze kritieke grondstoffen in ruil voor Amerikaanse steun bij het waarborgen van veiligheid en het smeden van een vredesakkoord met Rwanda. Dit akkoord, dat op 27 juni 2025 in Washington wordt ondertekend, markeert een keerpunt in Congo’s benadering van vrede: niet langer als slachtoffer, maar als strategische partner in een grondstofgedreven wereld.
Een strategische ruil
De DRC bezit 70% van ’s werelds kobaltreserves en aanzienlijke hoeveelheden lithium en coltan, essentieel voor batterijen en de energietransitie. Maar Oost-Congo, waar deze mineralen worden gewonnen, blijft geteisterd door gewapende groepen, met name M23, die naar verluidt door Rwanda wordt gesteund. In 2025 escaleerde het conflict, met M23 dat Goma en Bukavu innam, waardoor 1 miljoen mensen ontheemd raakten en 21 miljoen humanitaire hulp nodig hadden, volgens Human Rights Watch. Voor Kinshasa is veiligheid een voorwaarde voor economische soevereiniteit. In Maart 2025 benaderde Tshisekedi de Verenigde Staten met een voorstel: toegang tot Congolese mineralen in ruil voor diplomatieke en militaire steun om vrede te bewerkstelligen. Reuters meldde dat de VS, bezorgd over China’s dominantie in Congo’s mijnbouwsector, openstond voor partnerschappen. Een ontwerp-MoU, zoals gerapporteerd door de Financial Times, verbindt economische samenwerking aan vredesimplementatie, inclusief grensbewaking en de ontmanteling van milities zoals de FDLR, een belangrijke eis van Rwanda.
Vredesonderhandelingen in Washington
De onderhandelingen, gecoördineerd door de VS met Qatar als waarnemer, culmineerden in juni 2025 in een ontwerp-vredesakkoord. Volgens een persbriefing van het U.S. Department of State (maart 2025) omvat het akkoord afspraken over de terugtrekking van Rwandese troepen, economische samenwerking via de verwerking van Congolese mineralen in Rwanda, en gezamenlijke grensbewaking. Het akkoord wordt op 27 juni ondertekend in aanwezigheid van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio.
Deze diplomatieke doorbraak verschilt van eerdere akkoorden, zoals die van Lusaka (1999) en Goma (2008), die faalden door gebrek aan internationale betrokkenheid en zwakke implementatie. Tshisekedi’s strategie gebruikt economische prikkels om grootmachten als de VS te betrekken, terwijl het de DRC positioneert als een strategische speler in de mondiale vraag naar grondstoffen.
Geopolitieke en lokale implicaties
De Amerikaanse betrokkenheid weerspiegelt een bredere strategie om China’s grip op Congo’s mineralen (80% van de kobaltproductie) te counteren, zoals benadrukt door CNBC en Bloomberg. Investeringen van de U.S. International Development Finance Corporation in de Lobito-corridor en KoBold Metals’ AI-gedreven mijnbouwprojecten onderstrepen deze ambitie. Echter, de verschuiving naar Amerikaanse invloed kan spanningen met China veroorzaken.
Voor de Congolese bevolking blijven de voordelen onzeker. Historisch gezien profiteerden elites en buitenlandse bedrijven van de minerale rijkdom, terwijl lokale gemeenschappen weinig zagen. VN-rapporten waarschuwen dat corruptie en zwakke governance de implementatie van het akkoord kunnen ondermijnen. Daarnaast vereist Rwanda’s eis om de FDLR te ontmantelen een complexe militaire en politieke inspanning.
Een nieuwe blauwdruk?
Tshisekedi’s aanpak – vrede als een economische transactie – biedt een mogelijke blauwdruk voor andere grondstofrijke, conflictgevoelige landen zoals Zambia of Bolivia. Door mineralen te koppelen aan veiligheid, herschrijft Congo de regels van internationale diplomatie. Toch blijven risico’s groot: zonder effectieve implementatie kunnen milities zich hergroeperen, en zonder inclusieve verdeling van voordelen zal de bevolking weinig merken van de vrede.
Het akkoord van 27 Juni is meer dan een diplomatieke mijlpaal. Het is een Congolees plan, geboren uit noodzaak, gedreven door strategie, en uitgevoerd met een scherp besef van mondiale prioriteiten. Terwijl de wereld toekijkt, bepaalt Congo, voor het eerst in lange tijd, zelf de inzet.
