Op 16 juli 1945 ontstond in de woestijn van New Mexico bij de Trinity-test voor het eerst in de geschiedenis kunstmatig een kernexplosie. Binnen een seconde kwam er een energie-uitstoot vrij die gelijk stond aan ongeveer 20 kiloton TNT. Drie weken later lieten de Verenigde Staten kernbommen neerdalen op Hiroshima en Nagasaki, met meer dan 200.000 dodelijke slachtoffers tot gevolg. Daarmee begon de geopolitieke en wetenschappelijke wedloop om steeds krachtigere wapens.
Negen landen, meer dan 12.000 kernkoppen
Tegenwoordig beschikken negen staten over kernwapens: de VS, Rusland, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, China, India, Pakistan, Israël en Noord-Korea. Onderzoekers schatten het totale arsenaal op ruim 12.000 warheads. Bijna de helft daarvan (circa 5.000) is constant operationeel op afroep, de rest bevindt zich in opslag of is in afbouw.
Twee types kernbommen
De allereerste kernwapens waren splijtingsbommen, waarbij uranium of plutoniumatomen uit elkaar klappen en een kettingreactie veroorzaken. Vanaf het begin van de jaren 1950 kwamen daar fusiereactoren bij, dat zijn technologieën die vergelijkbaar zijn met de energieproductie in de zon en hielpen de explosieve kracht exponentieel te verhogen tot meer dan megaton-klasse.
Non-Proliferatie en de NPT
In 1953 lanceerde president Eisenhower met zijn “Atoms for Peace”-toespraak het streven om kerntechnologie te delen voor vreedzame toepassingen. Dit leidde in 1957 tot de oprichting van het Internationaal Atoomenergie-agentschap (IAEA). Mede uit vrees voor ongelimiteerde verspreiding werd in 1968 het Non-Proliferatieverdrag (NPT) gesloten, alle landen die voor 1967 een test hadden uitgevoerd, mochten hun kernarsenaal behouden en anderen beloofden geen wapens te ontwikkelen.
Mocht er een gewapend conflict uitbreken, dan komt Suriname voor een groot probleem te staan omdat het vrijwel alle essentiële goederen, waaronder primaire voedingsmiddelen, importeert. Met totale importen van circa $ 1,80 miljard in 2023 is de importafhankelijkheid bijzonder hoog, waarvan voedingsmiddelen ruim 15,5 % van de handelsgoederen uitmaken. Daarom is het belangrijk dat de Centrale Bank van Suriname haar internationale reserves in goud en deviezen zorgvuldig beheert om betalingsverplichtingen te kunnen nakomen. Om de continuïteit van leveringen, voedsel en betalingen te waarborgen, moet Suriname strategische voedselvoorraden aanleggen door te investeren in landbouw, en swap faciliteiten met CARICOM-partners en buurlanden formaliseren, en digitale betaalkanalen zoals mobile money en e-wallets verder ontwikkelen, zodat handel en humanitaire leveringen ook bij verstoring van traditionele SWIFT-routes kunnen blijven doorgaan.
Suriname moet investeren in weerbaarheid
Suriname kan profiteren van de lessen uit de kernwapen geschiedenis door in te zetten op wetenschap en transparantie, net als de NPT-lidstaten hun arsenalen moesten melden, kan Suriname met zijn groeiende digitale infrastructuur een betrouwbaar systeem ontwikkelen voor de transparante monitoring van kritische technologieën. Internationale samenwerking is daarbij zeker nodig, door actief deel te nemen aan regionale veiligheids- en non-proliferatie verbanden kan Suriname bijdragen aan stabiliteit in het Caraïbisch gebied. Tegelijkertijd onderstreept kennis van historische data (van 1945 tot nu) en de immense destructieve kracht van kernwapens het belang van rampenparaatheid en gedegen nucleair risico-management binnen zowel overheid als maatschappij.
Suriname’s uitdaging is niet de ontwikkeling van kernwapens, maar het slimmer benutten van data en internationale netwerken om technologische en ecologische veiligheid te garanderen, dit is wat wij moeten leren uit acht decennia kernwapen geschiedenis.
