Leiderschap wordt vaak verward met macht, geweldig denken te zijn en bepalen wat iedereen doen moet, terwijl de Bijbel het omdraait en eerst wijst naar luisteren, buigen en dienen, omdat gezag in Gods economie niet begint bij positie maar bij gehoorzaamheid. Je merkt het al aan Mozes zijn houding die zijn sandalen uittrekt omdat de grond heilig is, naar Salomo die geen rijkdom vraagt maar bid voor wijsheid om recht te doen, en eindigt bij Christus die het systeem van macht hertekent door zichzelf te geven, niet om gediend te worden maar om te dienen, zoals verwoord in Marcus 10: 45. Daar ligt het fundament voor leiders vandaag, die pas leiding geven wanneer zij zich laten richten.
Luisteren is het eerste werkwoord van geloofwaardig leiderschap, niet alleen naar mensen maar allereerst naar God. Jakobus schrijft dat iedereen snel moet zijn om te horen en langzaam om te spreken, Jakobus 1: 19, een houding die vergroot wat Spreuken belooft, want zonder raad mislukken plannen maar door vele raadgevers komen zij tot stand, Spreuken 15: 22. Wie zo luistert, ziet dat Gods wil nooit los verkrijgbaar is van recht en barmhartigheid. Micha condenseert het programma van bestuur en beleid tot drie woorden, recht doen, trouw liefhebben en nederig wandelen met God, Micha 6: 8. Dat is geen zachte deugd, het is bestuurlijke ruggengraat, omdat het de leider leert grenzen te stellen aan zichzelf en prioriteit te geven aan de ander.
Nederigheid is geen minderwaardigheid maar waarheidsliefde over wie we zijn en wie God is. Paulus beschrijft Christus die zichzelf vernederde en de gestalte van een dienaar aannam, Filippenzen 2 : 3-8, en precies daar ontleent christelijk leiderschap zijn vorm. Het is de keuze om status niet te gebruiken als hefboom voor eigen voordeel maar als gereedschap voor opbouw, de bereidheid om ongelijk toe te geven, om vergeving te vragen en om koers te corrigeren wanneer feiten en Schrift dat vragen. Nederigheid bewaart een leider voor de verleiding van eigen gelijk en opent de ruimte waarbinnen teams durven spreken, fouten vroeg gedeeld worden en wijsheid kan circuleren.
Dienen is de praktische test en Jezus zet de maatstaf eenvoudig neer, wie groot wil zijn zal uw dienaar zijn, Matteüs 20: 26-27. Dat betekent in de werkweek dat de leider de zwaarste verantwoordelijkheid op zich neemt en zonder dat mensen hem daarvoor eer geven, dat hij eerst peilt wat mensen nodig hebben voordat hij targets zet, dat hij onzichtbare arbeid ziet en waardeert en dat hij de meest kwetsbaren in de organisatie beschermt. Petrus voegt daar toe dat wie leiding geeft dit doet niet heerszuchtig maar als voorbeeld voor de kudde, 1 Petrus 5: 2-3, en dat God de nederigen genade geeft, 1 Petrus 5: 5-6. Zo wordt dienen strategisch, omdat het vertrouwen bouwt en vertrouwen is de valuta van uitvoering.
Luisteren, nederigheid en dienen groeien in een ritme van gebed en gehoorzaamheid, Jezus zelf zocht de stilte op om te bidden voordat hij beslissingen nam en mensen riep, Lukas 6:12-13, en noemde zichzelf de goede herder die zijn schapen bij name kent en zij horen zijn stem, Johannes 10:3 -4 en 11. Leiderschap dat bidt, vertraagt om te onderscheiden en versnelt daarna om te gehoorzamen. Het stelt vragen aan de Schrift voordat het antwoorden aan de wereld geeft en het zegt in eerlijk taalgebruik ik weet het nog niet wanneer dat waar is. Zulke waarachtigheid schept een cultuur waarin waarheid eerder boven tafel komt dan in de krant belandt.
Rechtvaardigheid is de publieke vorm van dienen, daarom bad Salomo voor wijsheid om uw volk te richten en onderscheid te maken tussen goed en kwaad, 1 Koningen 3: 9, en dat gebed blijft actueel in begrotingen, aanbestedingen en personeelsbeleid. Echte dienstbaarheid kiest voor transparantie, voor meetbare beloften en voor consistentie tussen private waarden en publieke besluiten. Zij erkent dat macht altijd om tegenmacht vraagt, dat raad en tegenspraak geen hinder zijn maar een beschermlaag. Wie zo bestuurt, maakt het lichter om fouten te herstellen en moeilijker om onrecht te verstoppen.
Christelijk leiderschap is hoopvol en het neemt het kruis serieus als principe voor verandering, en het durft beleid te herzien wanneer uitkomst en bedoeling uiteenlopen en het houdt koers wanneer stormen aanhouden. Het weet dat succes genade is en dat oogst toekomt aan de Heer van de oogst, waardoor trots geen wortel schiet en cynisme geen grond vindt. Begin de dag met een korte lezing en gebed, vraag om de Heilige Geest, plan een half uur om alleen te luisteren naar mensen die anders denken dan jij, sluit de dag af met het doorgronden van je geweten, benoem waar je diende, waar je sprak zonder te horen en waar je jezelf te groot maakte, en maak een concrete afspraak om dat morgen anders te doen. Zo wordt luisteren naar God een ritme, nederigheid een stijl en dienen een strategie, en precies daar begint leiderschap dat vertrouwen wekt en de toekomst opent.
Amen
