De Vereniging Surinaams Bedrijfsleven sprak met de Centrale Bank over een koers die niet alleen rekent maar ook rendeert. Stabiliteit blijft de basis, pas zinvol wanneer de reële economie aantrekt. Daarom komt er een kredietfaciliteit van 100 miljoen Amerikaanse dollar uit kasreserves voor productieve investeringen, een stap in lijn met eerdere leningen tegen 7 procent voor de bouw. Het gesprek raakte ook de zwakke plek die te lang blijft liggen, productiviteit. Zolang loonontwikkeling en output elkaar niet vinden, kruipt inflatie in de prijs en verdwijnt het zicht op echte groei. Betere data over productie en lonen maakt beleid trefzekerder, gerichte prikkels houden bedrijven op de been en voorkomen dat herstel vooral in de mijnbouw blijft hangen.
De Caricom Private Sector Organisation becijferde dat de lidstaten jaarlijks meer dan 1,3 miljard Amerikaanse dollar kunnen uitsparen als de importmix minder leunt op de Verenigde Staten. De studie nam ruim twaalfhonderd producten met een gezamenlijke waarde van 9,1 miljard door en zag dat bijna 70 procent van de eindproducten uit Amerika komt. Het handelstekort met de VS liep op met tweehonderd miljoen tussen 2022 en 2023 en met driehonderd miljoen in 2024, met een extra vijfhonderd miljoen in het vooruitzicht richting 2025. Nieuwe Amerikaanse tarieven van 10 tot 15 procent sinds augustus drukken daar nog bovenop, waardoor voor de regio een exportverlies van 653 miljoen wordt verwacht. Alternatieve markten zoals Maleisië, Brazilië, Zuid-Afrika, Turkije en Mexico bieden vergelijkbare goederen soms voor de helft van de prijs, alleen loopt het voordeel vast wanneer havenverbindingen ontbreken. Waar Kingston en Trinidad sterke knooppunten vormen, missen oostelijke eilanden directe lijnen. Wie kosten wil drukken, kijkt dus niet alleen naar prijslijsten maar ook naar kades, vaarschema’s en overslag.
Op eigen bodem laat de natuur-agenda zien hoe bescherming en bestaanszekerheid elkaar kunnen versterken. In Nickerie is het door de Europese Unie gefinancierde PRSUMF-traject gestart, uitgevoerd door UNDP en gericht op vijf kustdistricten. De kern is helder, wetgeving en beleid voor kust- en waterbeheer aanscherpen, lokale gemeenschappen rechtstreeks betrekken bij beheer en onderhoud en duurzame inkomstenstromen opzetten met speciale aandacht voor vrouwen en jongeren. In de gesprekken van 11 en 12 September onderstreepten districtscommissarissen Nisha Kurban-Baboe en Mohamed Bakas de waarde van samenwerking, imker Davids Richenel wees op het vroege waarschuwingssignaal dat bijen geven wanneer leefgebieden verschuiven. Mangrove als golfbreker en als bron van werk, het is precies het soort dubbeldoel dat kustlijnen nodig hebben.
Diezelfde koppeling tussen natuur en rekenwerk wordt zichtbaar in het carbon-kredietdossier. Suriname is een van de weinige landen met een negatieve koolstofbalans, wat de deur opent naar verkoop van certificaten. Het ministerie van Olie, Gas en Milieu wil volgende maand met gespecialiseerde makelaars spreken en ziet een eerste opbrengst van iets boven de 140 miljoen Amerikaanse dollar binnen bereik. De waarschuwing staat er echter bij, ondoorzichtige contracten en verkeerde prijsprikkels leggen het land vast in ongunstige deals. Een strak mechanisme, heldere governance en een commissie die de overlap tussen bosbehoud en carbon-handel zuiver afbakent, zorgen dat beide inkomstenstromen elkaar niet bijten en dat waarde niet aan de onderhandelingstafel verdampt.
In Para besprak minister Noersalim met een brede delegatie de route naar groei, met speerpunten ananas, cassave en gember voor de binnenlandse en exportmarkt. Zoetwater en nabijheid van de internationale luchthaven zijn troeven, kassen moeten jongeren vroeg in moderne teelten brengen, de lokale LVV-organisatie wordt versterkt en de melkveehouderij krijgt aparte aandacht. Waar coöperaties de krachten bundelen, komen productieketens sneller van de grond en sluit financiering beter aan op afzet.
Het Nationaal Leger kreeg 39 nieuwe militairen die de EAO 25-01 afronden in de Ayoko Kazerne. De leiding herinnerde eraan dat een uniform door individuen wordt gedragen maar altijd voor één team en één missie staat. De boodschap is herkenbaar in de internationale samenwerking. Eerste luitenant Mohamed Muradin rondde op 11 September een acht weken durende rivierpatrouille-opleiding af bij NAVSCIATTS in Mississippi, een training die direct bruikbaar is in het tegengaan van illegale activiteiten en het verhogen van regionale veiligheidscapaciteiten, juist in waterwegen waar economie en natuur elkaar raken.
Voormalige werknemers van Newmont overhandigden een petitie aan president Jennifer Simons met de vraag de druk van 38 procent belasting op de afkoopregeling te verlichten en de ziektekostenregeling van zes maanden naar een jaar te verlengen. De president toonde begrip, wees op de bevoegdheden bij Financiën en de Belastingdienst en zegde toe te kijken naar betalingsregelingen of andere verlichting, met ook Newmont aan tafel. De uitkomst is meer dan een cijfer, het gaat om de geloofwaardigheid van overgangsregelingen die bedoeld zijn als vangnet en niet als val.
