Europese bedrijven zetten steeds nadrukkelijker in op eigen digitale oplossingen, gedreven door terughoudendheid ten opzichte van Amerikaanse techgiganten. Sinds de inauguratie van Donald Trump is de belangstelling voor Europacentrische e-mail-, berichtdiensten en zoekmachines een vlucht genomen, blijkt uit cijfers van de marktanalysespecialist Similarweb. De teleurstellende trans-Atlantische samenwerking op veiligheidsvlak en de handelsconflicten met de VS hebben het wantrouwen bij organisaties en burgers aangewakkerd.
Op een beurs in Berlijn helpt de liefdadigheidsorganisatie Topio inmiddels dagelijks talloze smartphonegebruikers om ‘Amerikaanse invloeden’ te verwijderen. Oprichter Michael Wirths merkt dat zijn publiek zich van technadeelorganisaties steeds meer verplaatst van privacybewuste nerds naar politiek geëngageerde burgers. “Waar men vroeger vooral op zoek was naar beter databeheer, wil men nu vooral afstand nemen van het geopolitieke steekspel,” aldus Wirths, terwijl collega’s een Google-loze Androidvariant installeren.
Succesnummers zijn onder meer Ecosia en ProtonMail. Ecosia, dat zijn winst steekt in herbebossing, zag het aantal zoekopdrachten in de EU met 27 % groeien; toch blijft het met een marktaandeel van rond 1 % een kleine speler tegenover Google, dat in Februari nog 10,3 miljard bezoeken binnenkreeg. Ondertussen rapporteert ProtonMail een stijging van bijna 12 % in Europees gebruik, terwijl de wereldwijde e-mailreuzen terrein verliezen.
De roep om “digitale soevereiniteit” klinkt steeds luider in Brussel. Beleidsmakers vrezen dat afhankelijkheid van Amerikaanse infrastructuur van cloudplatforms tot contentleveringsnetwerken de eurozone economisch en securitytechnisch kwetsbaar maakt. De nieuwe Duitse coalitie pleit daarom nadrukkelijk voor opensourceoplossingen en eigen datacenters, en regionale overheden, zoals in Schleswig-Holstein, verplichten inmiddels al hun IT om op opensourcesoftware te draaien.
Toch waarschuwen experts dat een volledige breuk met Silicon Valley onhaalbaar is. “Iedereen gebruikt pushmeldingen, clouddiensten of netwerkprotocollen die grotendeels in Amerikaanse handen zijn,” aldus Bill Budington van de Electronic Frontier Foundation. Zelfs Europese alternatieven als Qwant en Ecosia zijn deels afhankelijk van Google-indexen en cloudopslag bij de bedrijven die ze zouden willen ontwijken.
Hoewel initiatieven als Mastodon en Signal tijdelijk profiteren van het sentiment, verandert de dominante marktstructuur nauwelijks. Een groeiende Reddit-groep “BuyFromEU” illustreert de drang van consumenten om buitenlandse diensten te boycotten, maar zonder stevige regelgeving blijft het voor Europese leveranciers lastig een wezenlijk deel van de techmarkt te veroveren. Zoals digitalerechtenspecialist Robin Berjon treffend opmerkt: “Selforganising volstaat niet; alleen dwingende kaders kunnen Silicon Valley echt beteugelen.”
