In Suriname sterven jaarlijks duizenden mensen aan hart- en vaatziekten. Het is doodsoorzaak nummer één. Wat opvallend is: het overgrote deel van deze sterfgevallen is te voorkomen. Niet met dure medicijnen of technologie, maar met gedragsverandering. Slechte gewoonten doden langzaam, maar gestaag.
Wat zijn hart- en vaatziekten eigenlijk?
Hart- en vaatziekten (HVZ) omvatten een breed spectrum van aandoeningen, zoals:
• Hartinfarct (hartaanval)
• Cerebrovasculair accident (beroerte)
• Hoge bloeddruk (hypertensie)
• Hartfalen
• Aderverkalking (atherosclerose)
Deze ziekten ontstaan vaak geleidelijk, doordat bloedvaten vernauwen of verstoppen. Het hart wordt overbelast of krijgt te weinig zuurstof.
De dodelijke gewoonten
De belangrijkste risicofactoren zijn bekend én vaak zelf te beïnvloeden:
• Roken
• Te veel (verzadigd) vet en zout eten
• Suikerrijke voeding en dranken
• Gebrek aan lichaamsbeweging
• Langdurige stress
• Overgewicht en obesitas
• Overmatig alcoholgebruik
Volgens cijfers van de Pan-Amerikaanse Gezondheidsorganisatie (PAHO) leeft meer dan 60% van de volwassen Surinamers met overgewicht. Bijna 30% heeft een hoge bloeddruk. Diabetes type 2 – nauw verwant aan hartproblemen – treft inmiddels meer dan 1 op de 7 volwassenen.
Wat kun je doen om HVZ te voorkomen?
1. Eet je hart gezond
Een dieet rijk aan groenten, fruit, volle granen, peulvruchten en onverzadigde vetten verlaagt je risico aanzienlijk. Vermijd bewerkt voedsel, transvetten, toegevoegde suikers en overmatig zout.
2. Beweeg dagelijks
Slechts 30 minuten wandelen per dag – of fietsen, zwemmen of dansen – kan wonderen doen. Beweging versterkt het hart, verlaagt de bloeddruk en helpt bij gewichtsbeheersing.
3. Stop met roken
Roken verdubbelt het risico op hart- en vaatziekten. Al binnen een jaar na stoppen daalt je risico drastisch.
4. Beheer stress
Chronische stress jaagt je bloeddruk omhoog en verhoogt ontstekingen in het lichaam. Yoga, meditatie, muziek of gesprekken kunnen helpen stress te verlagen.
5. Slaap en herstel
Slaaptekort verhoogt het risico op hoge bloeddruk, diabetes en obesitas. Minimaal 7 uur kwalitatieve slaap per nacht is essentieel.
Wat als je al een hartaandoening hebt?
Leven met HVZ vraagt om discipline, maar betekent niet het einde van kwaliteit van leven. Integendeel.
• Medicatie trouw innemen
• Regelmatig controle bij huisarts of cardioloog
• Zout- en vetarm dieet volgen
• Lichamelijke activiteit onder begeleiding
• Hulp zoeken bij gedragsverandering
Revalidatieprogramma’s, waar patiënten leren leven met hun aandoening, zijn nog beperkt beschikbaar in Suriname, maar zouden prioriteit moeten krijgen binnen het gezondheidsbeleid.
Gembershots, bita en lokale kracht
Inheemse en Afro-Surinaamse tradities kennen hun eigen vormen van cardiovasculaire bescherming: gember, kurkuma, bita, knoflook, lemongrass; natuurlijke middelen die ontstekingsremmend en bloeddrukverlagend kunnen werken. Toch geldt: altijd in overleg met een arts.
Beleid en preventie: het grote gemis
Suriname kent wel initiatieven, maar geen breed nationaal preventieplan. Terwijl landen als Barbados en Jamaica campagnes voeren op scholen, bij bedrijven en via de media, blijft het in Suriname vaak bij voorlichting tijdens de Wereld Hart Dag.
Wat nodig is:
• Verplichte etikettering van voedingsmiddelen
• Verbod op transvetten
• Gezonde maaltijden op scholen
• Werkplek-gezondheidsprogramma’s
• Dagelijkse gembershots op kantoor – waarom niet?
Hart- en vaatziekten zijn geen lot, maar een gevolg. En dus ook te beïnvloeden. Als samenleving moeten we af van de mythe dat het “erbij hoort” op latere leeftijd. Elke gezonde keuze is een daad van verzet tegen een stille epidemie.
