De edelmetaalmarkt draait op twee motoren tegelijk. Aan de ene kant stijgt de belangstelling voor zilver dat nog altijd onder zijn historische top noteert die ongeveer vijfenveertig jaar geleden werd bereikt. Aan de andere kant blijft goud dicht bij recordniveaus. Op Woensdag de dertiende werd rond tweeënnegentigduizend euro per kilo genoemd nadat eerder een piek bij ongeveer zevenennegentigduizend vijfhonderd werd gezien. Dat ligt grofweg twaalfduizend per kilo boven het niveau aan het begin van dit jaar. De markt kreeg bovendien een korte schok toen berichten opdoken over een mogelijke heffing van negenendertig procent op bullion uit Zwitserland richting de Verenigde Staten. Een toelichting vanuit het Witte Huis zette dat gerucht recht. De termijnprijs schoot even omhoog en keerde daarna terug. Prijzen reageren snel op onzeker nieuws, maar de structurele vraag blijft overeind.
Zilver verdient daarbij extra aandacht. Het is na olie een van de meest veelzijdige grondstoffen. Vrijwel elk apparaat met een aan uit knop bevat een beetje zilver. De industrie gebruikt jaarlijks honderden miljoenen ounces in hoeveelheden die vaak niet rendabel zijn terug te winnen. Dat structurele verbruik wordt aangejaagd door elektrificatie en datacenter groei. De papieren handel in zilver is veel groter dan de fysieke voorraad. Als meer partijen fysieke uitlevering eisen kan een tekort in de derivatenmarkt ontstaan. In dat scenario ontstaat extra koersdruk omhoog. Rond de genoemde honderdvijfenvijftig euro per ounce blijft zilver daarom een cyclische kans voor beleggers die het verschil zien tussen papier en metaal.
In Nederland kwam de inflatie over Juli uit op twee komma negen procent terwijl de doelstelling van de centrale bank twee procent is. De beleving in de winkel is vaak hoger door stijgende voedselprijzen en hogere kosten voor energie. Zestig procent van een gemiddelde energierekening bestaat uit belastingen en heffingen. Tegelijk zorgt de snelle elektrificatie voor druk op de netcapaciteit waardoor betrouwbaarheid en betaalbaarheid onder spanning komen te staan. Reken daarbij dat ongeveer een half miljoen huishoudens moeite heeft met het betalen van de energierekening en het effect op de reële inflatie wordt zichtbaar.
Het monetaire decor is al net zo bepalend. Sinds de oprichting in negentien dertien stuurt de Amerikaanse centrale bank de wereldwijde geldcyclus. De huidige voorzitter verdedigt een voorzichtige rente koers terwijl het Witte Huis juist lagere rentes wil. Achter die botsing zit de kernvraag waar een centrale bank eigenlijk voor staat. Kritiek richt zich op de macht om geld te scheppen en rente te vragen op nieuw gecreëerde valuta die in omloop komt via het banksysteem. Fractiele reserve maakt dat banken veel meer kunnen uitlenen dan er aan direct opvraagbare deposito’s ligt. Dat vergroot de balans maar niet de uitkeerbaarheid van contant geld. Een recente zaak waarin een grote bank geen vijfhonderdduizend in cash wilde uitkeren laat zien hoe dun de scheidslijn kan zijn tussen boekhoudkundige liquiditeit en echte beschikbaarheid. Voor huishoudens is een noodbuffer in contanten voor drie tot zes maanden vaste lasten daarom geen overdreven luxe.
De economie van Suriname moet een duidelijke strategie hebben waarin energiebeleid, monetaire regelgeving en kapitaalvorming elkaar versterken. Betrouwbare en betaalbare energie is de eerste pijler. Dat vraagt om lange contracten voor opwek en brandstof, minder grilligheid in heffingen en een investeringsprogramma voor netverzwaring zodat bedrijven en huishoudens meer zekerheid krijgen. De tweede pijler is reservebeheer. Een gematigde allocatie naar fysiek goud aangehouden bij transparante bewaarpartijen kan de externe schokken op de munt dempen. Voor spaarders en diaspora kan een kleine goud of zilver gekoppelde spaarrekening of obligatie aantrekkelijk zijn mits de dekking volledig en controleerbaar is en uitkering in nationale munt eenvoudig blijft. De derde pijler is bankstabiliteit. Verplicht heldere rapportage over liquiditeitsbuffers, jaarlijkse stresstests en een plan voor continuïteit van betalingsverkeer vergroten vertrouwen. Behoud van toegang tot contant geld blijft daarbij noodzakelijk zodat transacties door kunnen bij storingen of cyberincidenten.
Wie naar de cijfers kijkt ziet een consistent verhaal. Goud noteert rond tweeënnegentigduizend euro per kilo na een serie nieuwe toppen dit jaar. Zilver blijft onder zijn oude record terwijl de industrie honderden miljoenen ounces per jaar absorbeert die nauwelijks terugkeren naar de markt. Inflatie ligt boven de doelstelling en energieprijzen drukken op het besteedbaar inkomen. Centrale banken en banken bepalen via rente en krediet de ademhaling van de economie. Suriname kan in dat landschap het verschil maken door voorspelbaar energiebeleid te voeren, reserves professioneler te diversifiëren en het financiële systeem weerbaarder te maken. Dan worden edelmetalen geen vlucht maar een onderdeel van een breder fundament voor groei.
