President Donald Trump kondigt aan dat hij Fed-gouverneur Lisa Cook per direct verwijdert, een uitzonderlijke stap die de onafhankelijkheid van de centrale bank onder druk zet en bijna zeker tot een rechtszaak leidt. Nog niet eerder probeerde een president een zittende gouverneur uit het bestuur te zetten, de norm wordt hiermee verlegd en het vertrouwen in vaste spelregels komt op het spel te staan.
Cook weigert te vertrekken en stelt dat de president die bevoegdheid niet heeft, haar advocaat spreekt van een onwettige ingreep en zegt dat er geen gegronde reden bestaat, Cook meldt dat zij haar taak blijft uitvoeren zolang de wet dat toelaat. Daarmee schuift het conflict richting de rechter, terwijl de Fed intussen door moet met beleid dat de hele wereldeconomie raakt.
De juridische basis is complex, de Federal Reserve Act staat ontslag toe bij een gegronde reden, maar die bepaling is nooit toegepast op een gouverneur. Dat maakt elk detail belangrijk, ook de vraag of privéhandelingen uit de periode vóór de benoeming überhaupt kunnen gelden als reden, zeker wanneer die handelingen destijds openbaar waren en bij de senaatsbevestiging zijn meegewogen.
Aanleiding vormen hypotheekdossiers uit 2021, volgens de regering zou Cook twee woningen als hoofdverblijf hebben opgegeven en daarmee onjuiste informatie hebben verstrekt, de kwestie is doorgegeven voor onderzoek, Cook ontkent fraude en wijst erop dat zij destijds als academicus handelde. Het geschil draait daarmee niet alleen om feiten, maar ook om interpretatie en bevoegdheid.
Financiële markten reageren vooralsnog beheerst, aandelen openen iets lager, korte rentes dalen terwijl lange rentes licht oplopen, de dollar verzwakt. Beleggers prijzen een grotere kans op snellere renteverlagingen in, tegelijk sluipt twijfel binnen over de hardheid van het inflatiebeleid, de combinatie levert een steilere rentecurve op zonder echte paniek.
Slaagt het ontslag, dan groeit de invloed van het Witte Huis op de Fed, er is al een open zetel en een kandidaat staat klaar, later dit jaar kan ook het voorzitterschap wisselen. Het geheel kan leiden tot een snellere draai naar lagere rentes, terwijl de komende beleidsvergadering op zestien en zeventien September plaatsvindt met de status van Cook als hinderlijke schaduw boven de tafel.
De geloofwaardigheid van het monetair beleid in Suriname staat of valt met onafhankelijk bestuur en met regels die niet per gebeurtenis worden herschreven. Bescherm de autonomie van de Centrale Bank in wet, leg toetsbare ontslaggronden vast met transparante procedures en een openbare motivering, publiceer consequent notulen en vooruitzichten, werk met een eenvoudige en uitlegbare reactieregel voor inflatie en wisselkoersschokken. Bereid je tegelijk voor op externe verstoringen, bouw reserves en liquiditeitsbuffers op, spreid looptijden in financiering en dek wisselkoersrisico waar passend, organiseer benoemingen boven de partijpolitiek met heldere profielen en termijnen die kabinetten overstijgen. Zo blijft vertrouwen overeind wanneer politiek en monetair beleid elkaar raken, en blijft de economie bestuurbaar als de wereld om ons heen beweegt.
