Suriname is gezegend met vruchtbare gronden, overvloedig water, zonlicht en een strategische ligging. Toch worden we vandaag geconfronteerd met een pijnlijke waarheid: onze landbouwsector, ooit de trots van het land, is zwaar teruggevallen. We importeren nu gember, zuurzak en zoete patat, producten die wij zelf ooit in overvloed produceerden. Onze markten kampen met structurele tekorten, terwijl langs de kustvlakte honderdduizenden hectaren onbenut liggen. De rijstsector, jarenlang de ruggengraat van onze economie, is nagenoeg ingestort. In 2023 exporteerden we amper 22 miljoen dollar aan rijst, terwijl buurlanden als Guyana honderden miljoenen genereren met hetzelfde gewas.
De oorzaken van deze terugval zijn pijnlijk duidelijk. Pesticidengebruik is slecht gereguleerd, waardoor onze toegang tot de Europese markt op meerdere momenten werd stopgezet. Rijstboeren worden geconfronteerd met verouderde machines, hoge inputprijzen en instabiele afzet. Jonge Surinamers mijden de landbouw, omdat het geen zekerheid biedt en weinig perspectief lijkt te hebben. De ooit invloedrijke kennisinstituten Adron en Celos functioneren slechts op een fractie van hun capaciteit. Zonder eigendomszekerheid, zonder moderne technologie, zonder een duidelijke visie op export, is de landbouwsector langzaam leeggelopen.
Toch is er hoop. De overheid is in 2024 begonnen met grondhervormingen. Grond die jarenlang in onzekerheid werd bewerkt, kan nu worden omgezet in legale eigendom. Die ontwikkeling is cruciaal, want eigendom biedt zekerheid en stimuleert investeringen. Ook is de regelgeving rond pesticidegebruik aangescherpt, met als doel onze exportpositie richting Europa te herstellen. Verschillende kleine ondernemers experimenteren met aquaponics en moderne teelttechnieken. De eerste stap is gezet, maar het tempo moet omhoog.
Suriname hoeft niet te gokken. Over de hele wereld zijn er landen die op indrukwekkende wijze hun landbouw hebben hervormd, vaak vanuit een slechtere uitgangspositie dan de onze. In Rwanda werden na de genocide miljoenen eigendomstitels uitgegeven aan boeren, wat leidde tot een ongekende toename in productiviteit en voedselzekerheid. In Vietnam transformeerde kleinschalige innovatie de landbouw: dripirrigatie, apps voor marktprijzen en dorpseigen verwerkingsinstallaties veranderden het land in een top drie rijstexporteur. Costa Rica richtte een landbouwuniversiteit op die jonge ondernemers opleidt in duurzame, winstgevende landbouwpraktijken. Colombia en Ghana toonden dat je met nicheproducten en keurmerken als Fairtrade en GlobalG.A.P. succesvol internationale markten kunt veroveren. En in Nigeria en Belize werden landbouwparken gebouwd met gedeelde infrastructuur van koelfaciliteiten tot exportverpakking, waardoor kleinschalige boeren toegang kregen tot wereldmarkten.
Wat deze landen gemeen hebben, is visie. Ze zagen landbouw niet als een sector voor de armen, maar als een motor voor nationale ontwikkeling. Diezelfde mentaliteitsverandering moet ook in Suriname doordringen. Landbouw is geen verleden tijd. Het is de toekomst – mits we durven hervormen.
We moeten onze onderzoeksinstituten opnieuw opbouwen of vervangen door moderne instellingen die wél impact maken. Adron kan opnieuw het hart worden van rijstinnovatie, mits we het koppelen aan internationale expertise. Celos kan evolueren tot een klimaatinstituut dat zich richt op bodemherstel, gewasdiversificatie en duurzame productie. In plaats van grondpolitiek te bedrijven, moeten we gronden activeren met duidelijke titels, verbonden aan productiecontracten. In plaats van subsidies te strooien, moeten we investeren in coöperatieve verwerking, logistiek en exportlogistiek. En in plaats van afhankelijk te blijven van buitenlandse groenten, moeten we onze voedselsoevereiniteit herwinnen.
Suriname heeft alles wat nodig is om een landbouwland van betekenis te zijn. Wat ontbreekt is durf. Durf om het anders te doen. Durf om niet alleen terug te verlangen naar vroeger, maar om iets beters te bouwen. We laten geen hectare meer onbenut. We dulden geen structurele tekorten meer in onze markten. We brengen onze jongeren terug naar het land als ondernemers, niet als overheids-afhankelijken. We exporteren weer, maar dan schoon, gecertificeerd en op wereldniveau.
De toekomst van Suriname ligt niet in afhankelijkheid, maar in productie. Niet in subsidie, maar in eigendom. Niet in achterstand, maar in leiderschap. Het is tijd dat we opstaan. Want dit land is vruchtbaar en dat zijn wij ook.
