De vier Quad-landen – Verenigde Staten, India, Japan en Australië – zijn vandaag in Washington bijeengekomen voor een strategische ministeriële bijeenkomst. De bijeenkomst, geleid door de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio, markeert een opvallende verschuiving van diplomatieke statements naar operationele samenwerking binnen de Indo-Pacific. De agenda stond bol van de geopolitieke urgentie: kritieke grondstoffen, maritieme veiligheid, technologische soevereiniteit en de toenemende assertiviteit van China.
Van symboliek naar structuur
Sinds de oprichting van de Quad in 2007 en de heractivering in 2017, werden de meeste bijeenkomsten gekenmerkt door vrijblijvende taal over “vrede en stabiliteit in de Indo-Pacific”. Maar onder de tweede termijn van Donald Trump heeft de VS duidelijk gemaakt dat de tijd van “gesprekken zonder tanden” voorbij is. Minister Rubio vatte het kort samen:
“The Indo-Pacific can’t afford ambiguity. The Quad must deliver – on minerals, on maritime law, on supply chains. Not five years from now. Today.”
De Quad-landen kwamen overeen om een gezamenlijk mechanisme voor kritieke mineralen op te zetten. Hiermee willen ze de afhankelijkheid van Chinese zeldzame aardmetalen terugdringen, met investeringen in raffinagecapaciteit in Australië, infrastructuur in India en semiconductorresearch in Japan. Daarnaast werd afgesproken om een nieuwe Quad Maritime Fusion Center op te richten in Darwin, Australië, dat realtime scheepvaartinformatie gaat delen.
Reactie op spanningen in de regio
De timing van deze actiegerichte benadering is geen toeval. De spanningen in de Zuid-Chinese Zee zijn het afgelopen halfjaar opnieuw opgelopen, onder meer na de installatie van nieuwe Chinese luchtafweerbatterijen op kunstmatige eilanden nabij de Spratly-eilanden. Japan rapporteerde in juni een recordaantal Chinese marineoefeningen in de buurt van de Senkaku-eilanden.
Ook India kreeg recent te maken met hernieuwde spanningen langs de Line of Actual Control (LAC), waar Chinese troepen posities versterkten. In deze context ziet India’s minister van Buitenlandse Zaken, S. Jaishankar, de Quad niet langer als diplomatiek forum, maar als geopolitiek instrument:
“De Quad is geen praatclub meer. Het is een collectieve projectie van soevereiniteit en strategisch evenwicht in een regio waar dat onder druk staat.”
China’s reactie: bezorgdheid en beschuldiging
De Chinese staatsmedia reageerden voorspelbaar scherp. Het officiële persbureau Xinhua noemde de bijeenkomst “een front tegen ontwikkeling” en waarschuwde voor “militaire provocatie in naam van stabiliteit”. In een persbriefing stelde het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken dat “de Quad haar ware aard als Aziatisch NAVO onthult” en riep het landen in de regio op zich niet te laten meeslepen door “Amerikaanse hegemonie”.
Deskundigen wijzen erop dat deze retoriek aansluit bij China’s bredere strategie om regionale landen te isoleren van multilaterale veiligheidsstructuren, terwijl het zelf bilaterale economische invloed blijft uitbreiden via de Belt and Road Initiative (BRI).
Waarom deze bijeenkomst wél anders is
In tegenstelling tot eerdere Quad-toppen, zijn de uitkomsten van deze bijeenkomst tastbaar, concreet en beleidsverbindend:
• Kritieke mineralen-pact: plannen voor raffinagecapaciteit buiten China met cofinanciering van Quad Development Bank.
• Maritiem waarnemingscentrum: realtime data-uitwisseling over illegale visserij, militaire bewegingen en blokkade-dreigingen.
• Cyber & ruimtevaart: intentieverklaring voor gezamenlijke satellietbewaking en bescherming van onderzeese internetkabels.
De bijeenkomst is een duidelijk signaal dat het Indo-Pacific-beleid van de VS onder Trump 2.0 meer strategische samenhang kent dan in zijn eerste termijn. Bovendien tonen India en Japan zich niet langer terughoudend in hun betrokkenheid: voorheen remde hun economische verwevenheid met China de assertiviteit van hun Quad-inzet. Die tijd lijkt voorbij.
Blik op de toekomst
De volgende Quad-top, gepland voor november 2025 in Tokio, zal waarschijnlijk het moment worden waarop afspraken worden omgezet in institutionele structuren. Naar verwachting zullen dan ook externe partners zoals Zuid-Korea, de Filipijnen en Frankrijk worden uitgenodigd voor gerichte thematische samenwerking.
Conclusie: De Quad is volwassen geworden. Wat begon als een losse veiligheidssamenwerking is in hoog tempo aan het uitgroeien tot een geopolitiek coördinatiecentrum voor Azië. China mag dan waarschuwen voor een “nieuwe Koude Oorlog”, maar voor de Quad geldt: de temperatuur is allang gestegen en het antwoord is geen afwachten meer.
