De Verenigde Staten laat dit jaar bewust een stoel leeg op een plek waar normaal gesproken macht wordt uitgeoefend via woorden in plaats van via schepen en pijpleidingen. Washington stuurt geen hoge delegatie naar de komende klimaattop in Brazilië, en dat besluit wordt in wereldhoofdsteden gelezen als een signaal met twee lagen. Aan de ene kant haalt het de druk van de ketel voor landen die vreesden dat de Amerikanen de gesprekken zouden binnenlopen om afspraken te blokkeren. Aan de andere kant kan het ook een boodschap zijn dat het Witte Huis niet meer gelooft in grote zaalakkoorden over uitstoot en bescherming van kwetsbare gebieden, maar in directe deals over gas, olie en infrastructuur, liefst een op een en liefst op eigen voorwaarden.
De klimaattop, die wordt gehouden in de Braziliaanse Amazone, moet officieel gaan over het vasthouden van bossen, de financiering van herstel en de vraag wie betaalt voor schade die al wordt geleden in landen die nauwelijks iets uitstoten maar wel steeds vaker overspoeld, verdroogd of ontwricht worden. Brazilië organiseert vooraf zelfs een leidersbijeenkomst om politieke rugdekking te zoeken voor nieuwe afspraken. Normaal zou de grootste economie ter wereld daar met zwaargewichten aan tafel zitten en proberen lijnen te verleggen. Nu zegt het Witte Huis dat de president zijn visie al heeft uitgesproken, dat multilaterale klimaatinspanningen volgens hem misleidend zijn en dat hij klimaatbeleid beschouwt als een kostbare afleiding die economieën geld kost. Hij bestempelde de wereldwijde klimaatdossiers recent als een groot bedrog en maakt daar geen geheim van in de Verenigde Naties.
De Amerikaanse regering heeft de laatste maanden niet stil gezeten, maar het tegenovergestelde spoor gekozen. In internationale overleggen over de scheepvaart, een sector die verantwoordelijk is voor een flink deel van de wereldwijde uitstoot, dreigde Washington met sancties en visumbeperkingen voor landen die zouden instemmen met een wereldwijde heffing op koolstof in de maritieme handel. Die druk werkte, de stemming over een wereldwijde CO₂ prijs op zeetransport is doorgeschoven naar later, en een mogelijk precedent voor een mondiaal klimaat-instrument is uitgesteld. Tegelijk stuurt de regering aan op bilaterale energiepakketten waarin vloeibaar aardgas uit de Verenigde Staten een centrale rol krijgt in ruil voor markttoegang, infrastructuurdeals of geopolitieke concessies. Dat geldt richting Europa, Zuid-Korea en zelfs richting China, waar Washington nu praat over gasleveringen en technologieafspraken in dezelfde adem als handelstarieven. In die aanpak wordt klimaat niet gezien als morele afspraak voor alle landen samen, maar als een onderhandelingspunt binnen energiezekerheid tussen twee partijen.
De speciale klimaatgezant bestaat niet meer, de klimaatafdeling van het State Department is opgedoekt, en de VS is bezig met een hernieuwde uitstap uit het klimaatakkoord van Parijs, die formeel begin volgend jaar volledig zal zijn. Daarmee komt een einde aan het idee dat de Verenigde Staten zich publiekelijk zou laten binden aan gezamenlijke temperatuurlimieten of mondiale reductiedoelen. Het Witte Huis wijst er juist op dat het tijd is om af te stappen van wat zij ziet als symbolische graaddoelen en citeert zelfs filantropen en grote investeerders die stellen dat klimaatverandering een groot probleem is, maar niet het einde van de mensheid. Dat frame wordt nu gebruikt om druk op multilaterale afspraken verder te verlagen.
Het gastland wil COP30 gebruiken als podium om te laten zien dat bescherming van regenwoud, mangroven en veengebieden niet alleen een last is, maar een economische dienst aan de wereld die betaald moet worden. Brazilië probeert een model te bouwen waarin klimaat niet blijft steken in verklaringen, maar doorstroomt naar uitvoering, met afspraken over financiering, toezicht, landrechten en herstel. Zonder een storende supermacht aan tafel hopen sommige delegaties dat er minder theatrale botsingen zijn en dus meer ruimte voor inhoud. Andere waarschuwen dat elke afspraak zonder Amerika kwetsbaar blijft, want zonder geld en zonder toegang tot de grootste markten van de wereld blijft zo’n afspraak vooral moreel.
Suriname presenteert zich al jaren als een van de weinige landen die meer koolstof vastlegt dan uitstoot en koppelt dat aan de roep om internationale financiering, erkenning van inheemse rechten en steun voor bossen als economische pijler. Dat past goed bij een wereld waar klimaatfinanciering collectief moet worden geregeld, waar rijke landen betalen voor behoud van natuur in landen met veel bos, en waar die steun deels wordt gezien als compensatie voor eeuwenlange uitstoot door industriële economieën. Als die multilaterale tafel nu verzwakt omdat een dominante speler niet alleen wegblijft maar actief andere landen aanmoedigt om energie vooral als handelswaar te zien en niet als verantwoordelijkheid, wordt het moeilijker om een prijskaartje te hangen aan diensten als koolstofopslag, kustbescherming en bosbehoud in de Amazone en in de binnenlanden van Suriname.
Er zit nog een tweede laag die Suriname raakt, want zonder sterke mondiale afspraken over uitstoot schuift het zwaartepunt naar bilaterale deals over energie, grondstoffen en logistieke toegang. Dat betekent dat landen met olie, gas, goud of strategische grondstoffen meteen aantrekkelijker worden als onderhandelingspartner, ook als hun interne regelgeving en toezicht nog niet perfect zijn. Voor Suriname die aan de vooravond staat van verdere olie en gasontwikkeling en tegelijk inzet op gecertificeerde duurzame mijnbouw en bosbescherming, kan dit twee kanten op kantelen. Het kan meer onderhandelingkracht geven richting grote spelers die schone energie willen combineren met grondstoffenlevering en toegang tot land en zee. Het kan ook de druk opvoeren om kortetermijninkomsten boven ecosystemen en gemeenschapsrechten te zetten, want als klimaatverplichtingen minder dwingend worden vastgelegd op wereldniveau dan telt cashflow in onderhandelingen vaak zwaarder dan herstel en bescherming.
Wereldwijd wordt klimaattaal steeds harder gekoppeld aan energiezekerheid en handelsmacht en minder aan gezamenlijke verantwoordelijkheid. Suriname kan daar niet omheen. Dat vraagt dat het land zijn verhaal over bossen, kust en rechten van lokale gemeenschappen niet alleen vertelt als moreel kompas, maar ook scherp neerzet als strategische waarde in een wereld die energie en hulpbronnenpolitiek centraal zet. Want wie zijn waarde zelf duidelijk uitspreekt, komt minder snel aan de onderkant van de tafel terecht wanneer de grote spelers hun eigen agenda invullen.
