De regering dient op 30 september de ontwerpbegroting in met uitgaven van SRD 61,082 miljard en geraamde ontvangsten van SRD 54,821 miljard, wat neerkomt op een tekort van SRD 6,251 miljard of 3,5 procent van het bbp, ruim de helft van het tekort in 2025 dat op 8 procent lag, met SRD 17,228 miljard voor lonen, salarissen en sociale premies en SRD 43,844 miljard voor operationele uitgaven en programma’s, terwijl belaste en niet-belaste middelen samen SRD 50,614 miljard moeten opbrengen. De Raad van Ministers dringt aan op een spoedige behandeling en in De Nationale Assemblée zijn traditiegetrouw nog enkele technische aanpassingen te verwachten.
Tegen die achtergrond landde president Jennifer Geerlings-Simons op Zanderij met concreet resultaat, een internationale coalitie heeft US$ 20 miljoen toegezegd voor behoud en beheer van het bos, met de afspraak dat wetgeving wordt aangescherpt zodat natuurbeheer, toezicht en lokaal draagvlak in een kader vallen. De president koppelde ecotoerisme en natuurvriendelijke bedrijvigheid aan duidelijke regels voor gebieden als Bigi Pan en stelde voorop dat inheemse en tribale gemeenschappen rechtstreeks profiteren via werk, schoon water en onderwijs, want alleen dan werkt bescherming in de praktijk. In New York sprak zij onder meer met de premier van Bhutan, Tshering Tobgay, als twee zeldzame carbon-negatieve landen die samen meer gewicht krijgen, en met Barbadianen en investeerders die aangaven het uitgestippelde pad te willen ondersteunen. Ondertussen bevestigde Den Haag dat premier Dick Schoof rond 25 November zijn uiterste best doet bij vijftig jaar Srefidensi aanwezig te zijn, terwijl Willem-Alexander kort na de jubileumviering voor een officieel staatsbezoek afreist, waarmee de relatie zichtbaar wordt verdiept zonder de eigen invulling van het jubileum te overschaduwen.
Voormalig minister Marie Levens spreekt van 30 September tot en met 3 Oktober op het internationaal congres in Recife over digitale innovatie in het hoger onderwijs, met de nadruk op de manier waarop technologie democratie kan ondersteunen of ondermijnen en hoe toegang en mediageletterdheid uitsluiting voorkomen. Haar ervaring met het OAS-portaal dat duizenden leerkrachten in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied digitaal bijschoolde, laat zien dat digitalisering pas werkt wanneer het onderwijs het eigenaarschap pakt en desinformatie actief wordt bestreden. In dezelfde geest schoof Suriname voor het eerst aan bij de OIC-vergadering van arbeidsministers in Bakoe, waar onderminister Raj Jadnanansing met OIC-directeur-generaal Azar Bayramov sprak over versterking van de Arbeidsinspectie, modernisering van arbeidswetgeving, werkgelegenheidsbeleid en veiligheid en gezondheid op het werk, inclusief leer-werktrajecten om vaardigheden sneller te laten aansluiten. Suriname wil toetreden tot het OIC-Arbeidscentrum als aanvulling op de samenwerking met de ILO nu VN-financiering strakker is geworden, de toezegging is dat prioriteiten in een agenda voor fatsoenlijk werk worden ingepast.
Staatsolie-directeur Annand Jagesar corrigeerde de publieke cijfers over de dividendstroom en stelde dat de maandelijkse afdracht aan de Staat niet USD 2,5 maar USD 6 miljoen bedraagt, eerder was dat USD 10 miljoen, met drie oorzaken voor de daling, lagere inkomsten door een olieprijs die voor 2026 tussen USD 56 en USD 59 per vat wordt geraamd, aflopende blokbonussen waarvan 68 procent aan de Staat werd uitgekeerd en de zware financiering van USD 1,6 miljard om te participeren in het offshore Granmorgu-project. Het bedrijf zegt de regering te willen helpen in de overbruggingsfase 2025-2028 wanneer schulden drukken, maar benadrukt tegelijk dat tijdelijke inkomsten en lange leningen een strak kasbeheer vragen. Precies daar zit de stille les, begrotingsdoelen leven langer wanneer aannames over prijzen, bonussen en projectleningen conservatief zijn en wanneer extra ontvangsten eerst de basis versterken in plaats van gaten te vullen.
Ook buiten de rekenkamer werden systemen aangescherpt, want de Kustwacht voerde met Omni Helicopters International en de Marine een praktijktraining uit met als zwaartepunten search and rescue en man-over-boord, de patrouillevaartuigen P-101 Rutu en P-102 Dyamantie draaiden realistische scenario’s die snelheid, teamwork en precisie vereisen. Door onder bijna echte omstandigheden te oefenen groeit het vertrouwen tussen teams op water en in de lucht, al bleef de Kustwacht duidelijk, middelen zijn beperkt en daarom worden bij volgende oefeningen nog meer eigen manschappen diep in de praktijkscenario’s betrokken zodat kennis en skills geborgd worden. Dat sluit aan bij een bredere verantwoordelijkheid in de toeristische keten, de brancheorganisatie Shata lanceerde op Wereldtoerismedag het Sustainable Pledge Program waarmee leden plastic en ander materiaal verzamelen en recyclen in resorts, hotels, restaurants, boten, bussen en taxi’s, met Support Recycling Suriname als ervaringspartner die al tien jaar verzamelbakken plaatst en via scholen en wijkacties het bewustzijn op peil houdt. Initiatieven langs de Boven-Surinamerivier tonen tegelijk waar het wringt, logistiek en motivatie bepalen of bakken werken en of afval van water naar weg komt, precies daarom helpt het wanneer bedrijven hun stromen in kaart brengen en producenten en importeurs verantwoordelijkheid dragen voor inzameling. Het Oil-to-Soap-programma van Joab Global liet zien hoe gebruikte spijsolie uit hotelkeukens wordt gezuiverd tot hand- en lichaamszepen, sinds 2022 ook bij Torarica, wat het milieu spaart, import vervangt en gasten zichtbaar meeneemt in circulaire processen.
